NO 125 ANIVERSARIO DA MORTE DE CARLOS MARX

Carlos Marx vivirá a través dos séculos

"O 14 de marzo de 1883, ás 2 e 45 da tarde, deixou de pensar o máis grande pensador dos nosos días. Apenas o deixamos dous minutos só, e cando voltamos, atopámolo durmido suavemente nunha cadeira, mais para sempre.

"É de todo punto imposibel calcular o que o proletariado militante de Europa e América e a ciencia histórica perderon con este home. Moi axiña se deixará sentir o baleiro que abriu a morte desta figura xigantesca.

O Marx que, segundo os voceiros da burguesia, era o home máis odiado e calumniado do seu tempo” morreu venerado, querido, chorado por millóns de obreiros da causa revolucionaria, como el, diseminado por toda Europa e América, desde as minas de Liberia até California. E podo atreverme a dicir que se puido ter moitos adversarios, apenas tivo un só inimigo persoal. O seu nome vivirá a través dos séculos, e con el toda a súa obra."

(Palabras de Federico Engels no dia da morte de Carlos Marx)

.................................................................................................................

A súa obra segue viva.

Coñecer mellor a este grande pensador revolucionario

Karl Marx (Tréveris, Prusia, 5 de maio de 1818 – Londres, 14 de marzo de 1883) foi un filósofo, historiador, sociólogo, economista, escritor e pensador socialista alemán. Pai teórico do socialismo científico e do comunismo, xunto a Friedrich Engels, é considerado unha figura histórica clave para entender a sociedade e a política.

Biografía

Karl Marx foi o terceiro de sete fillos dunha familia de clase media. O seu pai, Herschel Mordechai (logo Heinrich) Marx, exercía a avogacía en Tréveris, a súa cidade natal. Era ademais conselleiro de xustiza, con todo recibiu fortes presións políticas, por parte das autoridades prusianas que lle prohibiron continuar coas súas prácticas legais de acordo á súa relixión e obrigáronlle a abrazar o Protestantismo para poder manter o cargo na administración de Renania. A súa nai foi Henrietta Pressburg, nacida en Holanda, os seus irmáns foron Sophie, Hermann, Henriette, Louise, Emilie e Caroline.

Realizou os seus estudos de Dereito na Universidade de Bonn mais deixounos para estudar filosofía en Berlín. Doctorouse en 1841 en Jena cunha tese titulada Diferenza entre a filosofía da natureza de Demócrito e a de Epicuro. Implicouse axiña na elaboración de traballos ao redor da realidade social, colaborando en 1842 xunto con Bruno Bauer na edición da Gaceta Renana (Rheinische Zeitung), publicación da que pronto chegou a ser redactor xefe. Durante este período tamén frecuentou o faladoiro filosófico dos Libres (Die Freien). A publicación finalmente sería intervida pola censura, e posteriormente, Marx tivo que se ir ao exilio.

O período de París

Xunto a Roxe funda en París a revista Anais franco-alemáns (Deutsch-französische Jahrbücher), da que foi director, aínda que durante pouco tempo xa que o goberno francés pechouna por presións do goberno prusiano. En 1844, en París, Marx coñece e fai amizade con Friedrich Engels, que se converterá no seu principal colaborador e ademais ofreceralle en múltiples ocasións apoio económico debido á penuria económica á que se ve sometida a súa familia dada a eventualidade dos seus ingresos. Tamén coñecerá en Francia a outros importantes pensadores socialistas da época tales como Pierre-Joseph Proudhon, Louis Blanc e Mijaíl Bakunin e ao poeta alemán Heinrich Heine. Escribiu as súas reflexións teóricas desa época nunha serie de cadernos de traballo que póstumamente foron publicados como os Manuscritos económicos e filosóficos. Por outra banda, o peso político dos seus artigos xornalísticos fíxolle gañar fama de revolucionario, o que provocou a súa expulsión de Francia.

O período de Bruxelas e do Manifesto

Estabelecido en Bruxelas, funda a Liga dos Comunistas, tras do cal declárase apátrida, ateo e revolucionario. Apois o período revolucionario de 1848 e a publicación do Manifesto do Partido Comunista, en coautoría con Engels, vaise a Colonia, onde organiza un novo diario, "Nova Gaceta Renana" (Neue Rheinische Zeitung). A súa nova publicación acada un éxito inmediato, no contexto dunha época de forte sentimento social e compromiso revolucionario. En consecuencia, é prohibido polo goberno renano.

O período de Londres e O Capital

É agora cando Marx se dedica á escritura dunha das súas obras fundamentais, O Capital, que elabora nas salas de lectura do Museo Británico. O primeiro volume do Capital non verá a luz ata 1867, tras dezaoito anos de traballo.

Ademais, Marx participou na fundación e organización da Primeira Internacional (28 de setembro de 1864), coñecida como a Asociación Internacional de Traballadores (AIT), participando activamente nas discusións. A el encárgaselle a redacción do Chamamento inaugural da Internacional e participa na elaboración do seu estatuto e outros documentos. Estableceráse a partir dos debates un enfrontamento entre Marx e Bakunin, que rematará coa expulsión deste último no Congreso da Haia de 1872 e a saída da Internacional das seccións bakunistas. Estes últimos, reunidos no Congreso de Saint-Imier (Suíza), non recoñecerían os acordos da Haia e refundarían a Internacional.

Apois da derrota da Comuna de París de 1871, que significou un duro golpe para a Internacional, Marx retirouse da loita política e adicouse á escritura do seu pensamento. O 14 de marzo de 1883 faleceu en Londres.

Pensamento

Marx tivo unha vida persoal dedicada de forma exhaustiva ao estudo das diferentes disciplinas do pensamento e en especial da filosofía e historia o que implicou que nunca tivese estabilidade económica; con todo, contou sempre co apoio fiel e incondicional do seu amigo Engels.

Testemuña e vítima da primeira grande crise do capitalismo (década de 1830 do século XIX) e das revolucións de 1848, Marx propúxose desenvolver unha teoría económica capaz de achegar explicacións á crise, mais á vez de interpelar ao proletariado a participar nela activamente para producir unha mudanza revolucionaria.

A vasta obra de Marx foi lida de distintas formas. Nela inclúense obras de teoría e crítica económica, polémicas filosóficas, manifestos de organizacións políticas, cadernos de traballo e artigos xornalísticos sobre a actualidade do século XIX. Moitas das súas obras escribiunas xunto con Engels. Os principais temas sobre os que traballou Marx foron a crítica filosófica, a crítica política e a crítica da economía política.

Algúns autores pretenderon integrar a obra de Marx e Engels nun sistema filosófico, o marxismo, articulado ao redor dun método filosófico chamado materialismo dialéctico. Os principios da análise marxista da realidade tamén foron sistematizados no chamado materialismo histórico e a economía marxista. Do materialismo histórico, que sitúa a loita de clases no centro da análise, servíronse numerosos científicos sociais do século XX: historiadores, sociólogos, antropólogos, teóricos da arte, etc. Tamén foi moi influinte a súa teoría da alienación.

Outros autores, entre os que destaca Louis Althusser, argumentan que os escritos de Marx non forman un todo coherente, senón que o propio autor, ao desenvolver as súas reflexións críticas sobre a economía política durante a década de 1850, desembarazouse da súa propia conciencia filosófica anterior e comezou a traballar cientificamente. Desde esta perspectiva non existiría unha ciencia marxista, senón un científico, Karl Marx, que foi un pioneiro na comprensión dos mecanismos fundamentais que rexen o funcionamento da sociedade moderna, en especial coa súa reelaboración da teoría do valor, e cuxa obra cimeira foi O Capital.

As obras de Marx inspiraron a numerosas organizacións políticas comprometidas en superar o capitalismo. Por unha banda, habería que sinalar a interpretación que realizaron leninistas, partidarios de que unha vangarda do proletariado se faga co poder, para así avanzar cara ao socialismo.

Pola outra, a de outros teóricos que tamén se reclaman “marxistas”, como os do “comunismo consellista” que son partidarios da toma do poder por parte da clase obreira autoorganizada e non por parte dun partido.

Ideas filosóficas

Durante a súa mocidade, e tras a súa formación en filosofía, Marx recibiu a influencia do filósofo alemán predominante en Alemaña naquel tempo, Hegel. Deste autor tomou o método do pensamento dialéctico, ao que, segundo as súas propias palabras, poría sobre os seus pés; significando o paso do idealismo dialéctico do espírito como totalidade ao materialismo histórico.

Unha interpretación sobre o desenvolvemento da obra de Marx, ven do francés Louis Althusser, considera que os escritos de Marx divídense en dúas vertentes. Esta interpretación é relevante na exegética marxista, mais á vez é moi polémica e poucos autores mantéñena ao día de hoxe. Althusser atopa dúas etapas:

1 - Marx novo (ata 1845) período en que estuda a alienación (ou alleamento) e a ideoloxía, desde unha perspectiva próxima ao humanismo influída en gran parte pola filosofía de Ludwig Feuerbach.

Marx pergúntase e responde nos seus Manuscritos de 1844: "¿En que consiste, entón, o alleamento do traballo? Primeiramente en que o traballo é externo ao traballador, é dicir, non pertence ao seu ser; en que no seu traballo, o traballador non se afirma, senón que se nega; non sente feliz, senón desgraciado; non desenvolve unha libre enerxía física e espiritual, senón que mortifica o seu corpo e arruína o seu espírito. Por iso o traballador só sente en si fora do traballo, e no traballo fóra de si. Está no seu cando non traballa e cando traballa non está no seu. O seu traballo non é, así, voluntario, senón forzado, traballo forzado. Por iso non é a satisfacción dunha necesidade, senón soamente un medio para satisfacer as necesidades fora do traballo. O seu carácter estrano evidencíase claramente no feito de que axiña fuxa do traballo como da peste. O traballo externo, o traballo en que o home se enaxena, é un traballo de autosacrificio, de ascetismo. En último termo, para o traballador amósase a exterioridad do traballo en que este non é seu, senón doutro, que non lle pertence; en que cando está nel non se pertence a se mesmo, senón a outro. (...) Pertence a outro, é a perda de si mesmo."

Paralelamente a estas ideas describe ao home con diversas concepcións: considérao un ser real de carne e óso; é unicamente o resultado da historia económica, un predicado da produción da mesma.

Pensa que o home se realiza modificando a natureza para satisfacer as súas necesidades nun proceso dialéctico en que a transformación de axente e paciente é transformación mutua. A autogeneración do home é un proceso real, histórico – dialéctico, entendéndose a dialéctica como proceso e movemento a través da superación sintética das contradicións.

Cando Marx fala de 'realidade' fai referencia ao contexto histórico social e ao mundo do home. Asegura que o home é produto das súas relacións sociais.

Para Marx, o que o home é non pode determinarse a partir do espírito nin da idea senón a partir do home mesmo, do que este é concretamente, o home real, corpóreo, en pé sobre a terra firme. O home non é un ser abstracto, fóra do mundo senón que o home está no mundo, isto é o Estado e a sociedade.

A liberdade, a capacidade de actuar elixindo, está limitada ás determinacions históricas, mais é, ao mesmo tempo, o motor daquelas cando as relacións sociais e técnicas entran en crise.

Deus, a Filosofía e o Estado constitúen alienacions no pensamento, alienacions dependentes da alienación económica, considerada para Marx único alleamento real.

En liñas xerais, Marx defende a idea de que a alieñación empobrece ao home sociohistórico negándolle a posibilidade de modificar aspectos dos ámbitos nos que se ve involucrado, provocándolle unha consciencia falsa da súa realidade. Con todo, este é un feito que pode suprimirse.

Politicamente, o pensador alemán avoga por unha sociedade comunista. Entre o home alienado (aquel que non coincide consigo mesmo) e o home comunista (aquel que finalmente é igual a home) colócase o proceso transformador. Só na sociedade comunista desaparecería toda alienación.

2 - Marx maduro (1845-1875): Segundo Althusser, 1845, o ano da ideoloxía alemá e as Teses sobre Feuerbach, marca a ruptura epistemológica (concepto tomado de Gaston Bachelard). A partir da cal Marx rompe coa súa etapa anterior, ideolóxica e filosófica, e inaugura un período científico no cal desenvolve estudos económicos e históricos usando o método do materialismo histórico. Como diría Althusser, Marx inaugura o continente historia.

Este é, eminentemente, o período da súa magna obra: O capital. Crítica da economía política. Non hai que esquecer, doutra banda, os textos dos que esta obra xorde: a Contribución á crítica da economía política (que dará material para o primeiro capítulo do capital) ou os Grundrisse, cuxo tardío descubrimento deu moito que falar sobre as continuidades de Marx coa súa primeira etapa, e proporcionou de argumentos aos críticos da ruptura epistemológica. Durante a súa etapa de madurez, a obra de Marx vóltase máis sistemática e xorden os seus conceptos económicos máis destacados: a teoría do valor, a explotación como apropiación de plusvalía, ou a teoría explicativa sobre as crises capitalistas.

Obras de Karl Marx

* Diferenza entre a filosofía da natureza de Demócrito e a de Epicuro (1841)

* A cuestión xudía (1843)

* A crítica da filosofía do dereito de Hegel (1844)

* Manuscritos económicos e filosóficos (1844, publicado póstumamente en 1932)

* Tese sobre Feuerbach (1845, publicado póstumamente)

* Traballo asalariado e capital (1845)

* A sacra familia (en colaboración con Engels, 1845)

* A ideoloxía alemá (en colaboración con Engels, 1845, publicado póstumamente)

* A miseria da filosofía (1847) (critica de Filosofía da miseria de Proudhon)

* Manifesto Comunista (en colaboración con Engels, 1848)

* Circular do Comité Central á Liga Comunista (en colaboración con Engels, 1850)

* As loitas de clases en Francia de 1848 a 1850 (Escrito entre xaneiro ao 1 de novembro de 1850)

* O dezaoito brumario de Luís Bonaparte (1851–1852)

* [Simón] Bolívar e Ponche ((1858))

* Contribución á crítica da economía política (1859)

* A tecnoloxía do capital: Subsunción formal e subsunción real do proceso de traballo ao proceso de valorización. (Extractos do manuscrito de 1861-1863) Karl Marx

* O capital (Dás Kapital) (1864–1877. Só o libro primeiro foi acabado por Marx)

* Estatutos Xerais da Asociación Internacional dos Traballadores (1864)

* Salario, prezo e ganancia (1865)

* A guerra civil en Francia (1870–1871)

* Das resolucións da Conferencia de Delegados da Asociación Internacional dos Traballadores (Londres, 23 de setembro de 1871) (en colaboración con Engels, 1871)

* Crítica ao Programa de Gotha (1875, publicado póstumamente)

Fontes: Wikipedia/Insurgente/Granma/La Jiribilla

[Voltar ao inicio desta nova]

DECLARACIÓN DO PCPG SOBRE AS ELECCIÓNS DO 9 DE MARZO

As eleccións ás Cortes Españolas do próximo 9 de Marzo presentan unha falsa batalla entre as "alternativas" de dúas forzas que se van disputar a mayoría e a configuración do novo goberno.

Neste circo electoreiro hexemonizado polo PSOE e o PP, participa a totalidade das forzas da chamada esquerda "real" e os nacionalismos periféricos autonomistas; todos eles ben apoiados polos grandes grupos de comunicación que difunden gustosos a través da súa maquinaria un constante ir e vir de promesas, ocorrencias, "propostas" e xenialidades dos seus líderes, en controversia confusa de siglas e "valores democráticos", no que nestes dias son estrelas mediáticas unha chea de vividores dun sistema sostido na mentira e a conculcación de dereitos e liberdades do povo traballador.

Un sistema alicerzado na desigualdade e a inxustiza, históricamente inherentes ao designio da reacción e a dereita política, que hoxe proxecta a súa corrupción a todas as esferas da vida social, mesmo á conducta dos que teorizan querelo cambiar.

O escandaloso enriquecemento, autoritarismo, nepotismo, actuacións fraudulentas e "dobre moral" son tamén vergoñentamente practicadas por algunhas xentes da autocalificada esquerda e o "progresismo"que, mesmo, lle permite á dereita máis retrógrada utilizar un discurso recriminador de conductas que na realidade lle son propias.

Tristemente, como estamos a ver, neste contexto de consenso a favor do sistema, as cúpulas das forzas políticas de extracción nacional ou popular, de inequívoca tradición loitadora e de esquerdas fan "pactos" e coalicións con quen faga falta e subordinan a defensa coherente dos intereses políticos, sociais ou económicos dos traballadores ao posibilismo e ao pragmatismo institucional, onde o consenso por xestionar, defender e manter o tinglado semella ser o que importa para mellor perpetuarse na élite ou reforzarse nas institucións.

Consensos e intereses que xustifican ou lle dan soporte, a unha vaga represiva e fascistoide contra as nosas liberdades (as de todas e todos) tan duramente conquistadas mais, tamén, contra dereitos democráticos, sociais e individuais, que expresa por si mesma os límites e insuficiencias dun réxime de moi baixa calidade democrática.

Unha vaga represiva cada vez máis ampla que se orienta especialmente contra os dereitos políticos do povo basco e as súas organizacións políticas e populares mediante a aplicación dun verdadeiro réxime de excepción, coa ilegalización arbitraria de partidos, o encarceramento e persecución de persoas e o peche de xornais, tentando o exterminio do movemento de esquerda consecuente e patriótica moi importante da sociedade basca, á que sirve e representa democráticamente, sen que (e aquí non hai excepción) os que farisaicamente din rexeitar a conculcación das máis elementais liberdades civís retiren as súas candidaturas ou rexeiten esta vergoña.

É NECESARIA UNHA ESQUERDA CONSECUENTE AO SERVIZO DOS TRABALLADORES E DO POVO GALEGO

Para os que seguimos a defender os intereses dos traballadores e das capas máis humildes da sociedade faise difícil dar soporte a partidos ou coalicións que lexitiman coa súa deplorábel acción parlamentaria ou de goberno as políticas neoliberais, antisociais, represivas e de dereitas tan perxudiciais para o noso povo.

Hoxe é cada vez máis necesario o artellamento dunha esquerda de concepción ampla e transformadora, coherente e ligada coas necesidades cotiás da nosa clase traballadora e firmemente comprometida coa aspiración de plena e real soberanía do povo galego para se autogobernar. Un proxecto que elabore as súas propostas como producto da acción e o debate deses mesmos sectores populares e que antepoña a defensa dos nosos irrenunciábeis dereitos e liberdades individuais ou nacionais a un consenso político que mantén inalterabel a hexemonía e dominación do grande capital e a oligarquía española sobre o noso povo.

Imponse un novo xeito de facer política afirmado na democracia directa e na unidade popular, desde os valores dunha esquerda consecuente, nacional, anticapitalista, ilusionante e confrontada co sistema, con capacidade para enfrontar un aparello cada vez máis articulado, poderoso e feroz, asentado nunha infausta monarquía, negadora da nosa libre autodeterminación como povo.

Máis aos pesares dos repetidos esforzos, esta labor non está sendo fácil.

Agora mesmo non existe na Galiza unha organización, partido ou xérmolo de forza política suficientemente articulada que represente estas propostas e que as poida movilizar con forza, que represente coherentemente ás moitas persoas de esquerdas que o desexan e coinciden con estas aspiracións e que poida, para empezar, vencer o pesimismo de tantas frustracións que ten habido durante tantos anos por erguer este referente, que hai que dicilio tamén, chocan de fronte cos receios que sementa unha esquerda institucional cada vez máis acomodada e domesticada.

MANIFESTEMOS O NOSO DESACORDO E COMENCEMOS DESDE AGORA A CONSTRUIR ESA FORZA NECESARIA.

É por iso que as moitas persoas e colectivos populares e de esquerdas que coincidimos na loita social que se nutre da rebeldía do povo galego en tantas loitas temos que expresar de xeito moito máis amplo e decidido este rexeitamento contra estas formas tan alleas a nós de facer e entender a política, rexeitando de vez o caduco sistema que está na orixe da nosa opresión como povo e construir paralelamente, coa nosa unidade e loita cotiá, o necesario espazo ou instrumento aberto para a intervención de todas as mulleres e homes de firmes conviccións democráticas, patrióticas, republicanas e de esquerdas.

Sendo necesario un punto de referencia político de partida para todos/as os/as que queiran loitar por tal proxecto podemos, mesmo con ocasión destes comicios (por que non?) comenzar a proclamalo facendo valer a nosa lexítima independencia fronte aos que, impúdicamente chaman ao "voto útil e de progreso" mentres gradualmente, se esquecen dos seus compromisos noutrora contraídos na defensa da Nosa Terra e do noso povo traballador.

Neste contexto, dirixímonos sen complexos a todos os/as que se sinten frustrados e golpeados por tanta instrumentalización, mercadeo e hipocresía política, aos que son críticos, disconformes, rebeldes ou insubmisos.

Fronte a un réxime perverso que sostén un sistema electoral fraudulento, que conculca dereitos e limita e marxina aos traballadores e aos povos nas decisións sobre o seu propio futuro é posibel, para máis alén da confianza nos moi escasos e dignos candidatos da heterodoxia que se apresentan, máis unha outra forma de protesta consciente e activa que permita expresar de xeito contundente a nosa rebeldía, é dicir: o voto nulo, en branco, ou mesmo a abstención activa.

Nesta hora non é a nosa intención facer ninguna crítica ou xulgamento moral daqueles que aínda acreditan nos marcos desa esquerda institucional, daqueles que aínda aceitan certas "regras do xogo". Con moitos deles traballamos na defensa dos princípios que ainda compartimos. Mais nas circunstancias actuais, este pode ser tamén o noso contributo a vencer a frustración e mesmo a indiferencia de sectores conscientes e combativos do noso povo; o noso voto máis útil, democrático, desinteresado e responsabel para enfrontar dunha vez, tanto á dereita política como ás súas receitas.

Desde o PCPG seguiremos traballando pola unidade e fortalecemento dos nosos movementos sociais, plataformas e organismos unitarios nos que xa estamos, por riba de particulares encadramentos partidarios e máis alá de calendarios electorais que nos son impostos.

Pola Unidade Nacional-Popular entendida como unha fronte ampla, soberana, autodeterminista e de esquerdas, no social e no político, para avanzarmos organizados e confiados/as á conquista das verdadeiras e profundas trasformacións de xustiza e progreso que esixe a nosa dignidade como Nación e como Povo.

Galiza, 7 de Marzo de 2008.

[Voltar ao inicio desta nova]